Vitamin D i zarazne bolesti
Već dugi niz godina uočeno je da nedovoljan nivo vitamina D u krvi potiče razvoj respiratornih infekcija. Brojni sistematski „reviews“ i meta-analize su zaključili da suplementacija vitaminom D smanjuje razvoj respiratornih infekcija u različitim starosnim grupama i do 40%. U tom kontekstu zanimljiva studija je pokazala da dnevna ili sedmična primjena umjerene doze vitamina D dovodi do daleko izraženijih efekata od mjesečne primjene visoke doze. Takođe, zaštitni efekat dnevne/sedmične doze bio je značajno bolji kod ispitanika sa nižim nivoima vitamina D u plazmi < 25 nmol/l nego u grupama sa nivoima u plazmi > 25 nmol/l. Iako su i druge meta-analize koje su uključivale različite kliničke studije došle do zaključka da nema zaštitnog efekta, iz velikog broja dostupnih kliničkih studija i njihovih metaanaliza može se ipak zaključiti da je suplementacija vitaminom D za prevenciju respiratornih infekcija korisna mjera. Međutim, mora se uzeti u obzir da na respiratorne infekcije ne utiče samo vitamin D, već i vitamin A. Kako je nedostatak vitamina A vjerovatno rijedak u našim geografskim širinama, suplementacija vitamina D je u većini slučajeva dovoljna. Međutim, potrebno je provjeriti razine vitaminom A.
Opažanje da djeca koja su imala rahitis češće obolijevaju od respiratornih bolesti i tuberkuloze, dovelo je do izraza "rahitična pluća" prije 100 godina. Dodatak vitamina D dao je pozitivne rezultate u mnoštvo istraživanja o mycobacterium tuberculosis i virusnim infekcijama respiratornog trakta. Korištene su doze u rasponu od pojedinačne doze 36.000 IU do 1,3 miliona IU u periodu od nekoliko mjeseci (do 36 mjeseci). Rezultati su sakupljeni u sistematskom pregledu istraživanja [1] u kojim je opravdana upotreba vitamina D kod osoba sa povećanim brojem infekcija. Rizik od infekcije tuberkulozom prisutan je ne samo zbog neadekvatne opskrbe vitaminom D, već se dovodi i u vezu s genetskim polimorfizmom receptora za vitamin D. Zato se u slučaju čestih respiratornih infekcija preporučuje provjera statusa vitamina D te u slučaju nedostatka njegova dopuna do postizanja normalnih vrijednosti u krvi [2].
Posebna uloga vitamina D (često zajedno s vitaminom A) jeste u funkciji imunološkog odgovora. U tom kontekstu, naučnici intenzivno ispituju vezu između vitamin D i kovid-19 pandemije. Pored značaja za imuni sistem, vitamin D takođe ima važnu ulogu u regulaciji sistema angiotenzin-renin. Ovdje vitamin D posebno regulira ekspresiju ACE1-receptora (Angiotensin Converting Enzyme), te djeluje proinflamatorno i povećava ekspresiju ACE2-receptora te takoi djeluje antiupalno. Virus SARS-CoV-2 ulazi u ćelije preko ACE2-receptora i na taj način ga inaktivira, no dovoljne koncentracije vitamina D suzbijaju ovaj proces [3]. U meta-analizi koja je obuvatila 42 studije, naučnici su ustanovili da je došlo do smanjenja akutnih respiratornih infekcija kod pacijenata oboljelim od kovid-19 za 9% nakon terapije sa vitaminom D (poslije ustanovljene diagnoze). [4]. Međutim, pri uzimanju vitamina D između 400 i 1000 IU, ako se kao osnova uzme dnevna doza, postiže se smanjenje rizika od 30%. A nakon suplementiranja tokom 12 mjeseci (8 studija), smanjenje rizika od virusne infekcije iznosilo je 42%. Takođe, otkriveno je da sedmične ili mjesečne bolus doze vitamina D (20 000 IU i više) nisu djelotvorne. Na temelju meta-analize i drugih studija, odraslima se preporučuje dnevni unos od 800 IU (bez praćenja razine vitamina D u krvi).
[1] Yamshchikow AV et al. Vitamin D for treatment and prevention of infectious diseases: A systematic review of randomized controlled trials. Endocr Pract 2009; 15: 438-449
[2] Bergman P et al. Vitamin D supplementation to patients with frequent respiratory tract infections: a post hoc analysis of a randomized and placebo controlled trial. BMC 2015; 8: 391-395
[3] Biesalski HK. Vitamin D deficiency and co-morbidities in COVID-19 patients - A fatal relationship? NFS Journal 2020 ; 20: 10-21. Internet: https://doi.org./10.1016/j.nfs.2020.06.001; 06.03.2025
[4] Bischoff-Ferrari HA, Vellas B, Rizzoli R et al. Effect of vitamin D supplementation, omega-3 fatty acids supplementation, or a strength-training exercise program on clinical outcomes in older adults: the DO-HEALTH randomized clinical trial. JAMA 2020; 324: 1855-1868
Opažanje da djeca koja su imala rahitis češće obolijevaju od respiratornih bolesti i tuberkuloze, dovelo je do izraza "rahitična pluća" prije 100 godina. Dodatak vitamina D dao je pozitivne rezultate u mnoštvo istraživanja o mycobacterium tuberculosis i virusnim infekcijama respiratornog trakta. Korištene su doze u rasponu od pojedinačne doze 36.000 IU do 1,3 miliona IU u periodu od nekoliko mjeseci (do 36 mjeseci). Rezultati su sakupljeni u sistematskom pregledu istraživanja [1] u kojim je opravdana upotreba vitamina D kod osoba sa povećanim brojem infekcija. Rizik od infekcije tuberkulozom prisutan je ne samo zbog neadekvatne opskrbe vitaminom D, već se dovodi i u vezu s genetskim polimorfizmom receptora za vitamin D. Zato se u slučaju čestih respiratornih infekcija preporučuje provjera statusa vitamina D te u slučaju nedostatka njegova dopuna do postizanja normalnih vrijednosti u krvi [2].
Posebna uloga vitamina D (često zajedno s vitaminom A) jeste u funkciji imunološkog odgovora. U tom kontekstu, naučnici intenzivno ispituju vezu između vitamin D i kovid-19 pandemije. Pored značaja za imuni sistem, vitamin D takođe ima važnu ulogu u regulaciji sistema angiotenzin-renin. Ovdje vitamin D posebno regulira ekspresiju ACE1-receptora (Angiotensin Converting Enzyme), te djeluje proinflamatorno i povećava ekspresiju ACE2-receptora te takoi djeluje antiupalno. Virus SARS-CoV-2 ulazi u ćelije preko ACE2-receptora i na taj način ga inaktivira, no dovoljne koncentracije vitamina D suzbijaju ovaj proces [3]. U meta-analizi koja je obuvatila 42 studije, naučnici su ustanovili da je došlo do smanjenja akutnih respiratornih infekcija kod pacijenata oboljelim od kovid-19 za 9% nakon terapije sa vitaminom D (poslije ustanovljene diagnoze). [4]. Međutim, pri uzimanju vitamina D između 400 i 1000 IU, ako se kao osnova uzme dnevna doza, postiže se smanjenje rizika od 30%. A nakon suplementiranja tokom 12 mjeseci (8 studija), smanjenje rizika od virusne infekcije iznosilo je 42%. Takođe, otkriveno je da sedmične ili mjesečne bolus doze vitamina D (20 000 IU i više) nisu djelotvorne. Na temelju meta-analize i drugih studija, odraslima se preporučuje dnevni unos od 800 IU (bez praćenja razine vitamina D u krvi).
[1] Yamshchikow AV et al. Vitamin D for treatment and prevention of infectious diseases: A systematic review of randomized controlled trials. Endocr Pract 2009; 15: 438-449
[2] Bergman P et al. Vitamin D supplementation to patients with frequent respiratory tract infections: a post hoc analysis of a randomized and placebo controlled trial. BMC 2015; 8: 391-395
[3] Biesalski HK. Vitamin D deficiency and co-morbidities in COVID-19 patients - A fatal relationship? NFS Journal 2020 ; 20: 10-21. Internet: https://doi.org./10.1016/j.nfs.2020.06.001; 06.03.2025
[4] Bischoff-Ferrari HA, Vellas B, Rizzoli R et al. Effect of vitamin D supplementation, omega-3 fatty acids supplementation, or a strength-training exercise program on clinical outcomes in older adults: the DO-HEALTH randomized clinical trial. JAMA 2020; 324: 1855-1868
